[1]Kıraat sözlükte “okumak, tilavet etmek, telaffuz etmek” demektir. Kur’ an ilimleri terimi olarak ise “Kur’an kelimelerinin nasıl okunacağını ve ravilerine nispet etmek suretiyle bu kelimeler üzerindeki farklı okuyuşları konu edinen bir ilimdir.” Ayrıca kıraat imamlarından her birinin tercih ettiği okuyuşlar için de kıraat terimi kullanılmıştır.
Hz. Peygamberin vefatını takip eden yıllarda Kur’an kıraati konusunda bazı ihtilaflar ortaya çıkmıştır. Kur’an’ın iki kapak arasına alınmasıyla da kesin olarak ortadan kalkmayan bu ihtilaf, Hz.
Osman’ın Kur’an’ı nazil olduğu Kureyş lehçesi üzerine çoğaltması ve çeşitli bölgelere göndermesiyle genel olarak farklı okuyuşların sona ermesi hedeflenmiştir. Ancak, harekesiz ve noktasız Arap yazısının müsaade ettiği farklı okumalar devam etmiştir.
Yüce Kitabımız Kur’ân-ı Kerîm, indiği günden itibaren bir yandan zengin anlam dünyasıyla ve insanlann problemlerine getirdiği çözümlerle diğer yandan da kendisine özgü mûsiki ve okunuş tarzıyla insanları derinden etkilemiştir. Hz, Peygamber (s.a.) Kur’ân’ı doğru ve güzel okuma noktasında Cebrail aracılığıyla eğitilmiş, kendisi de benzer eğitimi ashabı üzerinde icra etmiştir. Resûlullah ashâb içerisindeki güzel seslileri ve güçlü ezberleme yeteneğine sahip olanı Kur’ân kıraati için teşvik etmiş hattâ özel olarak yetiştirmiştir. Resûl-i Ekrem döneminde ashâb içerisinden bazıları Kur’ân’ı güzel okuma noktasında temayüz etmişler, bunlar kıraat ilminin sonraki nesillere intikalinde de büyük görevler üstlenmişlerdir.
Üzerinde ashabın icma ettiği Hz. Osman Mushafları kısa zamanda bütün İslam coğrafyasına yayılmış ve öncelikle bu Mushafların gönderildiği şehirler olmak üzere kıraat ilmi merkezleri doğmuştur. Kıraat ilmi merkezlerinde bulunan kıraat alimleri gerek hareke ve harfler gerekse med, kasr, imale, tahfif, idğam gibi telaffuz keyfiyetleriyle ilgili farklı okuyuşları değişik hocalardan alırken bunlar arasında kendi tercihlerini ortaya koymuşlar, bu tercihleriyle oluşan okuyuşlarını öğretmeye başlamışlardır. Sahih rivayet ve okuyuşlar arasında tercihleri bulunan alimlerin sayısı, önceleri bir hayli çok iken zamanla insanlar bunlardan bazıları üzerinde yoğunlaşmış, böylece ilk kıraat ekolleri ortaya çıkmıştır.
Ancak, günümüzde camilerimizde görev yapan imam-hatiplerin bir kısmının Kur’an-ı kerim kıraatinde istenilen seviyede olduklarını söylemek zordur. Bu görevlilerimize örnek olacak, onların yetiştirilmelerinde bilgi ve yetenekleriyle kılavuzluk edecek, kıraat ilminin öngördüğü esaslara uygun okuyan nesiller yetiştirmek amacıyla ciddi bir şekilde tashihi huruf kurslarına ihtiyaç duyulmaktadır. Kuran-ı Kerimi doğru ve güzel okumak, bütün harflerinin mahreç ve sıfatlarını bilmek gerekir. Günümüzde imamlarımızın birçoğunda Kuran harflerini doğru okuma noktasındaki sıkıntıları bariz açıktır. Bundan dolayı tashihi hurufun önemi bir kat daha artmaktadır.
Osman ÖZCAN
Diyanet-Sen Konya Şubesi
Başkan Yardımcısı